زیر راسته Suborder – Cyclorrhapha

حشرات این زیر راسته دارای شاخک 3 مفصلی و مودار (Aristate) و رگبال شعاعی سه شاخه می باشد. اندازه آنها بین خیلی کوچک تا متوسط بوده و اکثراً دارای بدنی قطور و مودار هستند.

لاروها فاقد سرکیتینی و مشخص و قطعات دهانی حرکت عمودی دارند. حشرات بالغ از محل سوراخ گردی که روی جلد آخرین سن لاروی حاصل می شود خارج می گردد. (وجه تسمیه نام زیر راسته). این سوراخ بوسیله عضوی بنام Ptilinum که روی سر حشره است حاصل می شود که پ از تولد حشره بالغ این عضو بداخل سر فرو برده می شود.

دو بالان (Schizophora) Muscoid تقریباً یک سوم حشرات این زیر راسته را تشکیل می دهند و تقریباً همه جا دیده می شوند. این حشرات اساساً به دو گروه تقسیم
می شوند که عبارتند از Acalyptrates و Calyptrates (بر مبنای وجود یا عدم وجود Calypteres).

علاوه بر این، این دو گروه را می توان از روی مفصل دوم شاخک و درز روی قفس سینه از هم تشخیص داد.

خانواده (Syrphid flies or flower flies) – Syrphidae

مرفولوژی:

مگسهای کوچک تا متوسط، برنگهای متنوع و شفاف (قهوه ای یا سیاه بالکه های عرضی زرد رنگ) و شبیه زنبورها خصوصاً زنبور عسل، مهمترین مشخصه آنها اینست که در بین رگبالهای شعاعی و میانی یگ رگبال دروغین وجود دارد .لاروها ورمی فرم و پوشیده از موهای کوتاه.

بیولوژی:

لارو اکثر گونه ها حشره خوار و معمولاً از شته ها و شپشکها تغذیه می کنند، و تخمهای خود را روی گیاهان آلوده به شته یا شپشک روی رشته های ابریشمی قرار می دهند. بعضی از گونه ها در لانه حشرات اجتماعی مثل مورچه ها، موریانه ها و زنبورها زندگی می کنند و عده ای دیگر در محیطهای آبی آلوده و یا داخل مواد آلی پوسیده زندگی می کنند.

مثال : Syrphus sp

خانواده (Fruit flies) – Tephritidae (Trypetidae) 

مرفولوژی:

مگسهای کوچک تا متوسط، بدن برنگهای روشن، بالها مجهز به نوارها یا لکه های عرضی  . این حشرات را از روی ساختمان رگبال زیر کناری (Sc) می توان تشخیص داد. این رگبال در قسمت انتها بطرف جلو تقریباً با زاویه قائمه خمیده می شود  و کم کم محو می شود. ضمناً سلول عقبی دارای یک لبه نوک تیز در قسمت عقب می باشد.

بیولوژی:

لارو گیاهخوار و از قسمتهای مختلف گیاهان (میوه، برگ، ساقه، و غیره) تغذیه می کند، از آفات کشاورزی محسوب می شوند، زمستان گذرانی معمولاً شفیره، یک نسلی. مثال:

Rhagoletis cerasi-معروف به مگس گیلاس لارو داخل میوه گیلاس.

Ceratitis capitata-معروف به مگس میوه مدیترانه ای، آفت مرکبات و غیره.

بعضی از گونه های آن مینوز برگ درختان میوه هستند و بعضی دیگر گالزا می باشند.

خانواده (Pomace flies or small fruit flies) Drosophilidae

مرفولوژی:

مگس های کوچک (حداکثر 4-3 میلیمتر)، برنگ زرد یا قهوه ای ، لارو ورمی فرم.

بیولوژی:

معمولاً در اطراف مواد و میوه های در حال پوسیدن یا تخمیر شدن دیده می شوند و داخل آنها تخمریزی گرد و لارو در این مواد رشد می یابد و از Yeaste تغذیه می کنند.

Drosophila melanogaster-بنام مگس سرکه، انتشار جهانی داشته و در مطالعات ژنتیکی و وراثت بیش از هر حیوان دیگری مورد مطالعه قرار گرفته است زیرا دوره زندگی کوتاه داشته، براحتی پرورش داده می شود و دارای کروموزمهای بزرگی در غدد بزاقی بوده، و تولید موتاسیونهای متعدد می نماید.

لارو بعضی از گونه های آنها پارازیت خارجی بدن لارو پروانه ها می باشند و بعضی دیگر از گونه ها شکاری بوده و از حشرات کوچک مثل شپشک های آرد آلور تغذیه می کنند.

خانواده Chloropidae

مرفولوژی:

دوبالان کوچکی هستند، دارای بدنی لخت و دارای رنگهای درخشان زرد و سیاه
می باشند.

بیولوژی:

حشرات بالغ در اماکن مختلف خصوصاً چمنزارها و جاهایی که پوشش گیاهی زیادی داشته باشند دیده می شوند. لارو اکثر گونه ها در ساقه گیاهان علفی تغذیه کرده و بعضی از آنها از آفات مهم کشاورزی خصوصاً غلات می باشند، بعضی گونه ها مینوز و بعضی گالزا هستند.

مثال: Chlorops sp روی غلات از جمله گندم.

بعضی گونه های این خانواده در مواد پوسیده رشد می یابند و عده ای شکاری هستند. حشره کامل گونه هایی که در مواد پوسیده رشد و نمو می کنند بطرف ترشحات بدن پستانداران جلب می شوند خصوصاً داخل چشم انسان و دام می شوند.

زیر راسته Brachycera

بیشتر دوبالان این زیر راسته دارای بدنی قطور و به اندازه متوسط تا بزرگ می باشند. شاخکهای آنها کمتر از 5 مفصل داشته (معمولاً 3 مفصلی است)، ولی مفصل سوم گاهی به مفاصل کوچکتری تقسیم شده است، شاخکها اغلب به استیله یا موی خار مانند منتهی می شوند ولی بندرت مودار (Aristate) هستند.

در بیشتر حشرات این زیر راسته رگبال شعاعی 4 شاخه و R4+5 چنگال مانند است. حشرات بالغ این زیر راسته اکثراً شکاری هستند ولی لارو آنها یا پارازیت و یا شکاری هستند. لارو آنها دارای سر مشخص و کیتینی ولی کمی بطرف داخل بدن فرو برده شده است. قطعات دهانی آنها حرکت عمودی دارد. شفیره از نوع مخفی (Coarctate) است و حشره بالغ از شکاف T شکلی از انتهای شفیره خارج می گردد.

خانواده (Horse flies and Deer Flies) – Tabanisae

مرفولوژی:

به اندازه متوسط یا بزرگ با بدنی قطور، سر بزرگ و عریض، رنگ عمومی متنوع (زرد، خاکستری، سیاه و یا مخلوط)چشمهای مرکب بزرگ و در نرها به همدیگر متصل
شده اند.

بیولوژی:

معروف به خرمگس- ماده ها خونخوار بوده و از خون حیوانات اهلی و وحشی تغذیه
می کنند، نرها از شهد گلها و شیره های نباتی می خورند، ناقل بعضی از بیماریها بین حیوانات هستند، تخمریزی روی علفها، و شاخ و برگ گیاهان نزدیک به آب و اماکن مرطوب، لارو در داخل گل و لای فرو رفته و از حیوانات کوچک دیگر تغذیه می کند، یک یا چند نسلی، زمستان گذرانی معمولاً بصورت لارو.

Tabanus sp- در کنار جویبارها، و اماکن جنگلی، روستاها، اسطبل ها و غیره دیده
می شوند.   

Chrysops sp-غالباً ناقل بعضی از بیماریها به انسان می باشند، از جمله Tularemia و Anthrax و غیره).

خانواده (Robber flies) – Asilidae 

مرفولوژی:

حشراتی هستند به اندازه متوسط، قفس سینه قطور و با پاهای بلند و قوی، روی سطح صورت دارای موهای زیادی هستند، در بعضی گونه ها وسط سر شکاف دار است. در بیشتر آنها بدن کشیده و شکم در انتها باریک می شود ولی بعضی از آنها دارای شکم قطور و کوتاه و کاملاً مودار می باشند و خیلی به زنبورهای مخملی (Bumble bees) شباهت دارند.

بیولوژی:

حشرات بالغ در اماکن مختلف دیده می شوند و اکثراً شکاری بوده و از حشراتی چون زنبورها، آسیابک ها، ملخها و دوبالان دیگر تغذیه می کنند. این حشرات شکار خود را بوسیله بالها می گیرند.

بعضی از آنها نیش دردناکی دارند. لارو آنها در داخل خاک، چوبهای پوسیده، و اماکن مشابه زندگی کرده و عمدتاً از لارذو سایر حشرات تغذیه می کنند. مثال:

      Laphria sp

       Efferia Sp

 Promacus sp

خانواده (Bee flies) – Bombyliidae

مرفولوژی:

حشراتی هستند با بدنی قطور و با موهای زیادی در روی بدن، اندازه حشره متوسط تا بزرگ، خرطوم آنها اکثراً بلند و باریک. بالها هنگام استراحت کاملاً باز نگهداشته
می شود، روی بالها اکثراً دارای یک لکه یا نوار رنگی هستند.

بیولوژی:

حشرات بالغ روی گلها و علفها و در حال پرواز روی آنها دیده می شوند، حشراتی با پرواز سریع هستند و صدای آنها  شبیه زنبورهاست.

لارو آنها پارازیت لارو پروانه ها، و حشرات دیگر می باشد.

خانواده (Biting midges , punkies , etc) – Ceratopogomidae

مرفولوژی:

دوبالان بسیار کوچکی هستند، که دارای قطعات دهانی زننده- مکنده می باشند. روی بال بعضی از گونه ها بکه هایی دیده می شود، بالها هنگام استراحت بطور مسطح روی بدن قرار می گیرند .

حشرات کامل معمولاً خونخوار بوده و در مناطق ساحلی دریاها، دریاچه ها و رودخانه ها از حشرات مهم آفت انسان و دامها محسوب می شوند. گونه های زیادی از خانواده ها هستند که پارازیت خارجی حشرات دیگر می باشند از جمله شیخک ها، چوبک مانندها، آسیابک ها، بعضی از بالتو ریها، بعضی از سخت بالپوشان، عده ای از شب پره ها و دوبالان میزبان آنها می باشند. بیشتر گونه هایی که به انسان حمله می کنند از جنس Culicoides و یا Leptoconops می باشند.

لارو این حشرات آبزی و یا نیمه آبزی بوده و یا در داخل مواد آلی پوسیده، گل و لای و شن رشد و نمو می کنند. عادات تغذیه ای لاروها کاملاً شناخته نشده ولی احتمالاً همه چیزخوار هستند.

خانواده (Midges) – Chironomidae

مرفولوژی:

دوبالانی هستند کوچک و یا خیلی کوچک، ظریف و تقریباً شبیه پشه ها ، شاخک نرها پروش، لارو بعضی از گونه ها که در اماکن آبی هستند برنگ قرمز می باشند زیرا در خون خود دارای هموگلوبین می باشند.

بیولوژی:

این حشرات تقریباً همه جا دیده می شوند، معمولاً در حدود غروب آ،تاب بصورت
توده های عظیمی در اطراف مناطق آبی، حوض و استخرها پرواز کرده و صدای بخصوصی تولید می کنند. لارو بیشتر گونه ها آبزی بوده و معدودی از آنها در مواد پوسیده آلی زندگی می کنند لارو گونه های آبزی اکثراً مورد تغذیه ماهیها و سایر حیوانات آبزی واقع می شوند.

مثال : Chironomus sp

خانواده (Gall midges or gall gnats) – Cecidomyiidae

مرفولوژی:

حشرات بسیار کوچکی هستند با بدنی ظریف، پاهای بلند و شاخکهای نسبتاً دراز رگبالها تا حدودی کاهش یافته اند .لاروها خیلی کوچک و کرم مانند هستند که دارای سر و قطعات دهانی کوچک و تحلیل رفته اند، در زیر پیش سینه آخرین سن لاروی بیشتر گونه ها یک اسکلریت T شکل دیده می شود، لاروها اکثراً برنگهای روشن از جمله قرمز، نارنجی، بنفش، زرد و غیره هستند.

بیولوژی:

لاروها گیاهخوار بوده و اکثراً گونه های آنها روی گیاهان ایجاد گال می نمایند، بعضی از گونه ها در مواد پوسیده آلی یا زیر پوست درختان، یا داخل قارچها زندگی می کنند و معدودی از گونه های آن شکاری بوده و از شته ها، شپشک های نباتی و حشرات کوچک دیگر تغذیه می کنند. زمستان گذرانی بشکل لارو، یک یا چند نسلی.

گالهای حاصله توسط این حشرات روی قسمتهای مختلف گیاهان دیده شده ولی هرگونه روی گیاه مخصوصی و در قسمت معینی از آن تولید گال می نماید.

در یک گال ممکن است یک و یا چند لارو فعالیت کنند که بسته به گونه متفاوت است تولید مثل توسط لارو (Paedogenesis) در بسیاری از آنها دیده می شود، مثال:

یکی از آفات مهم کشاورزی در این خانواده حشره ایست بنام Mayetiola destructor  که به آن Hessian fly گفته می شود و یکی از آفات مهم گندم در اروپا و امریکا محسوب می شود.

خانواده (Mosquitoes) – Culicidae

یکی از مهمترین و مشهورترین خانواده های راسته دوبالان است.

مرفولوژی:

پشه های کوچکی هستند که روی بالها و در امتداد رگبالها دارای فلس هستند،ضمناً دارای خرطوم و شاخکهای نسبتاً بلند می باشند. شاخکها در ماده ها مجهز به موهای کوتاه ولی در نرها پروش هستند.. در بیشتر آنها (بغیر از (Amopheles پالپهای آرواره پائین در ماده ها کوتاه و در نرها بلندتر از خرطوم است  ولی در آنوفل ها در نر و ماده بلند هستند ولی در نرها انتهای آنها قطور و گرزی شکل است.

بیولوژی:

ماده ها از خون انسان و حیوانات می مکند، قطعات دهانی نرها برای مکیدن رشد نکرده  و از مایعات شیرین مثل شهد گلها و شیره های نباتی می خورند، حشرات کامل خشکی زی و معمولاً در خانه ها، اصطبل ها و غیره دیده می شوند. لارو آبزی بوده و در اماکن آبی مختلفی از جمله آبهای راکد، باتلاقها، استخرها، و غیره دیده می شوند ولی هرگونه در محیطهای معینی دیده می شوند. تخم گذاری یا در روی سطح آبها بصورت دسته ای (مثل Culex) و یا تک تک (مثل Amopheles ) و یا در کنار آبها(مثل Aedes) قرار داده می شود که در این صورت تفریخ تخمها پس از غرقاب شدن اطراف تخمها صورت
می گیرد.

لارو بیشتر گونه ها از جلبک ها و مواد آلی دیگر تغذیه می کنند. لارو پشه ها اساساً از سطح اب بوسیله لوله تنفسی مخصوصی که در انتهای بدن آنها قرار دارد تنفس می کنند. لارو پشه های آنوفل (Anopheles) دارای لوله تنفسی در انتهای بدن نبوده ولی بوسیله یک جفت صفحه اسپیراکل که در انتهای بدنشان واقع شده تنفس می کنند.

شفیره پشه ها نیز آبزی بوده ولی بر خلاف شفیره سایر حشرات کاملاً متحرک هستند و بوسیله دو لوله شیپور مانند که روی سطح قفس سینه آنها قرار دارد از سطح آب تنفس
می کنند.

شفیره پشه ها نیز آبزی بوده ولی بر خلاف شفیره سایر حشرات کاملاً متحرک هستند و بوسیله دو لوله شیپور مانند که روی سطح قفس سینه آنها قرار دارد از سطح آب تنفس
می کنند.

A-لارو Anopheles ، B- لارو Culex

بیشتر حشرات بالغ از منطقه ای که دوره لاروی خود را در آنجا گذرانده اند زیاد دور نخواهند شد و اکثراً در هنگام غروب آفتاب و شب فعالیت زیادی دارند ولی در طول روز اکثراً در پناهگاههای مختلف استراحت می کنند. بعضی از گونه ها زمستان را بصورت حشره بالغ در همان پناهگاهها بسر می برند. مهمترین جنسهای این خانواده عبارتند از :

Anopheles spp-معروف به پشه مالاریا هستند. حشرات بالغ این پشه ها را می توان از سایر پشه ها بدین ترتیب تشخیص داد که پالپهای آرواره های پائین نرها و ماده ها کاملاً بلند هستند ولی در نرها در انتها چماقی یا گرزی شکل می باشند ، در حالیکه در ماده سایر جنس ها این پالپها کوتاهند. ضمناً سپرچه در این پشه ها کاملاً گرد (و در سایر جنسها مثلثی شکل)، و بالها لکه دار است (در سایر جنس ها چنین نیست)
پشه های آنافل در حالت استراحت خرطوم و بدن آنها در امتداد یک خط مستقیم قرار
می گیرد ونسبت به سطحی که روی آن قرار گرفته اند زاویه دار هستند.

در بعضی گونه ها بنظر می رسد که حشره روی سر خود ایستاده است. در حالیکه در سایر جنسهای پشه ها، بدن حشره بالغ هنگام استراحت نسبت به سطحی که روی آن مستقر شده است بحالت موازی و خرطوم آنها بطرف پائین قرار گرفته است. لارو آنوفل لوله تنفسی ندارد و هنگام استراحت بحالت موازی نسبت به سطح آب قرار می گیرد در حالیکه لارو سایر جنسها دارای لوله تنفسی هستند  و در هنگام استراحت نسبت به سطح‌آب مورب قرار می گیرند.

C-حشره بالغ Culex

Culex spp-پشه های معمولی و خانگی هستند که اکثراً از خون انسان و دام تغذیه
می کنند و بعضی از گونه های آن ناقل مالاریا در پرندگان  هستند  .

Aedes spp-بعضی از گونه ها ناقل بیماری تب زرد به انسان و یا مالاریا به  پرندگان  هستند .

تشخیص دو جنس  Culexو Aedes بدین ترتیب است که در جنس Aedes موهایی در پشت اسپیراکل میان قفس سینه وجود دارد ولی در جنس Culex این موها وجود ندارد. ضمناً انتهای شکم حشره ماده در جنس Aedes نوک تیز ولی در Culex گرد است  . لارو پشه های Culex دارای چندین دسته موی بلند روی لوله تنفسی هستند در حالیکه لاروهای Aedes دارای فقط یک دسته مو روی لوله تنفسی می باشند.

لاروهای آنوفل عمدتاً در داخل آبهای راکد مثل مردابها و باتلاقهایی که حاوی گیاهان زیادی است زندگی می کنند ولی لارو سایر جنس ها در اماکن متنوع دیگری زندگی
می کنند.مثلاً لارو Aedes  در آبگیرهای جنگلی و آبهای شور ولی لارو Culex در آبگیرهای مصنوعی مثل حوض ها، استخرها و غیره پرورش می یابند.

گونه های جنس Aedes که اغلب در مناطق جنگلی فراوان هستند دارای یک نسل در سال می باشند ولی گونه های جنس های Culex و Anopheles ممکن است چندین نسل در سال داشته باشند.

مهمترین بیماریهائی که توسط پشه ها منتقل می شوند عبارتند از :

بیماری مالاریا که عامل آن یک پروتوزوئر از جنس Plasmodium است و بوسیله پشه آنوفل به انسان منتقل می شود.

بیماری تب زرد که عامل آن یک ویروس است و بوسیله Aedes aegypti به انسان منتقل می شود.

بیماری Dengue که عامل آن یک ویروس است و بوسیله گونه های Aedes spp به انسان منتقل می شود.

بیماری فیلاریوز (Filariasis) که یک بیماری کرمی است و بوسیله بعضی از گونه های Culex spp به انسان منتقل می شوند.

بیماری (Encephalitis) که عامل آن یک ویروس است و بوسیله گونه های مختلف پشه ها مخصوصاً Culex و Aedes به انسان منتقل می شوند.

اقدامات لازم برای کنترل پشه ها اساساً ممکن است بر علیه لاروها یا حشرات کامل انجام شوند. برای کنترل لاروها لازم است محیط زندگی آنها کلاً از بین برده شود و یا تغییرات اساسی در آن ایجاد نمود (مثلاً خشک کردن محیط آنها و یا سمپاشی سطح‌آب).

برای کنترل پشه های بالغ ممکن است از ورود آنها به اماکن مسکونی بوسایل مختلف جلوگیری کرد (مثل استفاده از توری، پشه بند و غیره) و یا بوسیله مواد دور کننده آنها را دور نمود و یا از حشره کشهای مختلف استفاده نمود.

زیر راسته Nematocera:

حشرات این زیر راسته دارای شاخکهای زیاد مفصلی و بلند هستند، اکثراً دارای جثه کوچک و باریک ولی پاهای دراز دارند و اکثراً شبیه پشه ها می باشند. رگبندی بالها در خانواده های مختلف تغییرات زیادی کرده (شکل 113) از جمله در بعضی از آنها خیلی کاهش یافته مثل Cecidomyiidae و در عده ای دیگر رشد کامل یافته اند مثل بعضی از دوبالان لک لک مانند(Tipulidae یا (Crane flies

در دوبالان این زیر راسته رگبال شعاعی (Radius) پنج شاخه است. لاروها دارای سر کاملاً رشد یافته بوده که آرواره های بالائی آنها بطور جانبی حرکت می کنند و اکثراً در آب یا اماکن مرطوب زندگی می کنند. شفیره از نوع (Obtect) است.

در این زیر راسته گونه های مهم اقتصادی زیادی وجود دارند. عده زیادی از آنها از خون انسان و دام تغذیه کرده (مثل پشه ها، مگس های سیاه و غیره) و بعضی از‌ آنها ناقل امراض می باشند.

بعضی از گونه های آن از آفات مهم کشاورزی هستند (مثل Cecidomyiidae) ضمناً لارو گونه های آبزی بعنوان غذای بسیاری از ماهیهای آبهای شیرین می باشند.

1-خانواده (Crane flies) – Tipulidae

از نظر تعداد گونه بزرگترین خانواده راسته دوبالان است.

مرفولوژی:

پشه های درشت تا حدود 25 میلیمتر یا بیشتر طول دارند، با پاهای بلند، حشره کامل دارای یک درز V شکل بر روی سطح پشت قفس سینه  می باشند.

بیولوژی:

لارو آبزی و یا در خاکهای مرطوب روی مواد پوسیده آلی و یا روی ریشه گیاهان زنده فعالیت می کنند و احتمالاً خسارت می زنند، حشره کامل با پرواز سریع در چمن ها، مزارع و غیره، گزنده نیستند راجع به تغذیه حشرات کامل اطلاعات زیادی  در دست نیست ولی احتمالاً از شهد گلها می خورند، یک نسلی یا بیشتر. مثال

Tipula sp – لارو از ریشه صیفی جات تغذیه می کند.

B – لارو

خانواده (Moth flies and sand flies) – Psychodidae

مرفولوژی:

پشه های خیلی کوچک، بدن پوشیده از کرک یا مو، بالها موقع استراحت بصورت شیروانی روی بدن.

بیولوژی:

حشره کامل در اماکن مرطوب و سایه دیده می شوند گاهی در فاضلابها و غیره به فراوانی دیده می شوند، لارو در خاکهای مرطوب و داخل مواد پوسیده و یا آب . مثال:

Phlebotomus papatasi- معروف به پشه خاکی- ناقل بیماری سالک (Leishmania) به انسان می باشد.

بغیر از گونه های متعلق به جنس Phlebotomus که خونخوار بوده و ناقل بیماری هستند اکثر جنس ها و گونه های دیگر این خانواده به انسان آسیبی نمی رسانند.

مهمترین بیماریهایی که توسط گونه های مختلف جنس Phelebotomus به انسان منتقل می شوند عبارتند از تب پاپاتاسی (Papataci fever) که عامل آن یک  ویروس است، بیماری کالا آزار (Kala- azar)، و بیماری سالک (Oriental sore) ، تب اریا (Oroya fever) و غیره می باشند.

رگبندی بالها Wing vemation

خصوصیات رگبندی بال در دوبالان فوق العاده در تشخیص خانواده های مختلف مفید  واقع می شوند. رگبندی بال در این حشرات ساده است و معمولاً در خانواده های پیش رفته تر این رگبندی تحلیل بیشتری حاصل نموده اند.

در مورد رگبندی بال حشرات این راسته دو سیستم مختلف تفسیری وجود دارد که عبارتند از سیستم Comstock – Needham و سیستمهای دیگر از جمله Tillyard.

بیشتر متخصصین سیستم C-N را که سیستم قدیمی تر است بکار می برند در این سیستم رگبال میانی (M) دارای سه شاخه، در حالی که در سیستم دیگر آنرا 4 شاخه می دانند و Cu1 آنرا M4 تلقی می کنند. طبق اظهار نظر Tillyard در سیستم Cu2C-N بعنوان A , Cu1 بعنوان A , Cu2 2 بعنوان  3A , 1A بعنوان 2A تلقی شده است. همه متخصصین در مورد شاخه های رگبال شعاعی هم عقیده نیستند. بهرحال اکثراً از سیستم C-N استفاده می کنند، خصوصاً در مورد سلولهای بال.

یک سلول بسته عبارتست از سلولی که به حاشیه بال نمی رسد . در بعضی از دوبالان یک یا دو زائده گرد (Lobe) در قاعده بال و در قسمت عقب وجود دارند که به این زوائد کالیپتر (Calypteres) و یا اسکوآم (Squamae) می گویند (شکل Cal 110). اندازه کالیپترها در تشخیص بعضی از خانواده های مورد استفاده قرار می گیرد.

در بیشتر دوبالان Muscoid در روی رگ کناری Costa دارای یک یا دو نقطه
می باشند که این نقطه ها در محل ضعیف شده کیتین واقعند و یا در حقیقت بنظر می رسد که رگ کناری شکسته شده است. این نقاط را شکستگیهای رگبال کناری (Costal breahs)  می نامند. ضمناض تعداد زیادی از این نقاط در نزدیک انتهای R1 و یا روی رگبال عرض بازوئی (Humeral cross veim) وجود دارند.

بعضی در بالای R1 می باشند. در این حالت رگبال کناری را خاردار یا Spinose
می گویند.

B- سیستم Tillyard

وضعیت قرار گرفتن موها روی سر و قفس سینه (Chaetotaxy) :

در تشخیص بعضی از دو بالان خصوصاً دو بالان گروه Muscoid موهای روی سر و قفس سینه از نظر تعداد، اندازه، وضعیت و نحوه قرار گرفتن آنها اهمیت دارد.

موهای وسط پیشانی (Frontal bristle) که در شکل نشان داده نشده است درست بین مثلث چشمهای ساده و در زیر پیشانی واقع شده اند.

مهمترین درز روی سر که در تشخیص دو بالان مورد استفاده واقع می شود درز پیشانی Frontal suture می باشد . این درز معمولاً بشکل U برگشته است که از بالای قاعده شاخکها بطرف لبه پائین چشمهای مرکب ادامه می یابد. در بین بالای درز پیشانی  U و قاعده شاخکها یک اسکلریت شکاف مانند وجود دارد که به آن (Frl) Frontal lunule گفته می شود.

وجود درز پیشانی اختصاصی به دو بالان گروه Muscoid (گروه Schizophora از زیر راسته Cyclorrhapha) داشته و آنها را از بقیه جدا می کند.

در مواردی که تشخیص کامل درز پیشانی مشکل باشد، قطعاً با دیدن Frontal lunule می توان به وجود آن پی برد.

یک درز عرضی در قسمت جلوی میان گرده (Mesonotum)  بیشتر Muscoid های گروه Calyptrate را از Acalyptrate مجزا می نماید. ضمناً Calyptrate  ها معمولاً درزهایی در طرفین جانبی میان گرده دارند که قسمت حاشیه عقب آنها را Postalar calli را مجزا می نماید. این درزها در اندازه Acalyptrate ها وجود ندارند.

اندازه حشره در دوبالان (Size):

در کلید دوبالان و در توصیف خانواده های آنها اندازه متوسط (Mediom size) به مفهوم اندازه یک مگس خانگی یا کوچکتر یا بزرگتر به مفهوم کوچکتر یا بزرگتر از مگس خانگی است. اندازه خیلی کوچک (Verysmal or minute) به مفهوم کمتر از 3 میلیمتر، و خیلی بزرگ به مفهوم 25 میلیمتر یا بیشتر می باشد.

خصوصیاتی که در تشخیص دوبالان مورد استفاده قرار می گیرند:

مهمترین خصوصیاتی که در تشخیص حشرات راسته دوبالان مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از خصوصیات شاخکها، پاها، رگبندی بالها، وضعیت قرار گرفتن موها خصوصاً روی سر و قفسه سینه (Chaetotaxy). گاهی خصوصیات دیگری نیز مورد استفاده قرار می گیرند مثل وجود یا عدم وجود درزهای معین، شکل سرو شکم، نوع قطعات دهانی، و وجود یا عدم وجود چشمهای ساده.

شاخکها: شکل و ساختمان شاخکها در خانواده های مختلف تا حدودی متفاوت می باشد و حتی در داخل یک خانواده ممکن است متفاوت باشند. در زیر راسته Nematocera شاخکها چندین مفصلی هستند  و مفصلهای شاخکها (احتمالاً بغیر از دو مفصل قاعده ای)مشابه هستند. در زیر راسته های Brachycera و Cyclorrhapha  شاخکها معمولاً سه مفصلی هستند  بطوری که دو مفصل قاعده ای کوچک و مفصل سوم بلندتر می باشد.

در بعضی از گونه های زیر راسته Brachycera مفصل سومی به مفصلهای کوچکتری تقسیم شده است که به این حالت آنرا Annulated می گویند. گاهی مشاهده این نوع تقسیم بندی مفصل سوم مشکل است مگر اینکه در زیر بینوکولر با درشت نمائی و نور مناسب مشاهده گردد. گاهی تصمیم گیری در مورد اینکه شاخکها سه مفصلی یا بیشتر هستند مشکل است ولی باید توجه داشت که تقسیم بندی بین اجزاء تشکیل دهنده مفصل سوم به واضحی و روشنی بین سه مفصل اصلی شاخک نیست. در عده زیادی از Brachycera مفصل سوم شاخک در قسمت انتهائی دارای یک میله باریک بنام استایل (Style) می باشند  ولی حشرات زیر راسته cyclorrhapha و بعضی از Brachycera روی مفصل سوم شاخک دارای ساختمانی بنام آریستا (Arista) هستند که ممکن است بصورت یک موی ساده و یا بصورت موی پروش باشد.

در بعضی از Cyclorrhapha شکل مفصل دوم یا سوم شاخک در تفکیک گروههای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد مثلاً دو دسته Calyptrate و Acalyptrate بر همین مبنا از یکدیگر تشخیص داده می شوند.

خصوصیات پاها : Legs

مهمترین خصوصیت پاها که در تشخیص خانواده های دوبالان مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از ساختمان بالشک موئی (Empodium) و وجود یا عدم وجود خارهای روی ساق پاها می باشند.

بالشک موئی: عبارتست از ساختمان مخصوصی که در بین ناخنهای آخرین مفصل پنجه پاها قرار گرفته است این بالشک یا موئی شکل است و یا اصلاً در بیشتر دوبالان وجود ندارد، ولی در بعضی از خانواده ها بزرگ و غشائی بوده و از نظر ظاهری شبیه بالشک کناری (Pulvilli) می باشد. بالشک کناری یا پولویلی بصورت زائده بالشک مانند هستند که در نوک آخرین مفصل پنجه و در زیر هر یک از ناخنها واقع شده اند). بنابراین این حشرات ممکن است دارای دو بالشک (بالشک کناری یا Pulvilli ) و یا سه بالشک باشد (که شامل دو بالشک کناری یا Pulvilli و یک بالشک میانی موئی شبیه بالشک کناری که همان Empodium است).

خارساق پا یا Spur عبارتست از خاری است که معمولاً در محل انتهای ساق پا واقع شده است در بعضی از دوبالان موهائی در روی سطح خارجی ساق پا درست نزدیک به انتهای آن قرار دارد. به اینکه موها، موهای ماقبل انتهای ساق پا (Preapicaltibial bristles-ptbr) می گویند.بدن بیشتر دوبالان کم و بیش استوانه است ولی پیش ران (Coxae) پاها نزدیک به یکدیگر قرار گرفته اند. ولی در معدودی از آنها بدن مسطح و چرمی است و پیش ران پاها کاملاً از یکدیگر جدا هستند. پیش ران پاها معمولاً کوتاه است  ولی در بعضی از گروهها (مثل خانواده Mycetophilidae) پیش ران پاها تقریباً به درازی رانها می باشند.

Superfamily                   Micropezoidea

F.                                    Micropezidae , ETC

Superfamily                   Nothyboidea

F.                                    Psilidae – rust flies , ETC

Superfamily                   Tephritoidea

F.                                    Tephritoidea

F.                                    Tephritidae (Trypetidae) – fruit flies, ETC

Superfamily                   Sciomyzoidea

F.                                    Sciomyzidae- Marsh flies , ETC

Superfamily                   Lauxanioidea

F.                                    Lauxaniidae , ETC

Superfamily                   Pallopteroidea

F.                                    Pallopteridae , ETC

Superfamily                   Milichioidea

F.                                    Braulidae – Beelice

F.                                    Milichiidae , ETC

Superfamily                    Drosophiloidea

F.                                     Drosophilidae – vinegar flies , ETC

Superfamily                    Chloropoidea

F.                                     Chloropidae- Chloropid flies,

Unplaced Families of Acalyptrate

F.                                     Agromyzidae – leafminer flies , ETC

Section calyptrate – calyptrate muscoid flies

Superfamily                     Muscoidea

F.                                      Anthomyiidae

F.                                      Muscidae

F.                                      Hippoboscidae , ETC

Superfamily                     Oestroidea

F.                                      Calliphoridae – blow flies

F.                                      Sarcophagidae – flesh flies

F.                                      Tachinidae – Tachinid flies , ETC.

طبقه بندی راسته دوبالان:

این راسته توسط متخصصین مختلف به روشهای متفاوتی طبقه بندی شده است ولی در این درس این راسته به سه زیر راسته و بالا خانواده ها و خانواده های مختلف بشرح زیر طبقه بندی شده است که در اینجا فقط به ذکر تعدادی از خانواده های مهم آنها اکتفا خواهد شد:

Suborder                    Nematocera (orthorrhapha in part) – Long horned flie

Superfamily                Tipuloidea

Family                         Tipulidae – crane flies , ETC

Superfamily                Psychodoidea

F.Psychodidae, ETC

Superfamily                 Culicodea

F.                                  Culicidae – Mosquitoes

F.                                  Ceratopogonidae – biting midges

F.                                  Chironomidae- midges , ETC

Superfamily                 Anisopodoidea

F.                                  Anisopodidae ETC

Superfamily                  Bibionoidea

F.                                  Mycetophilidae

F.                                  Cecidomyiidae – gall midges or gall gnats, ETC

Superfamily                 Uncertain

F.                                  Baeonotidae

Suborder                      Brachycera (Orthorrhapha in part) – short horned flies

Superfamily                 Tabanoidea

F.                                  Tabanidae , ETC

Superfamily                  Asiloidea

F.                                  Asillidae – Robberflies

F.                                  Bombyliidae- bee flies , ETC

Superfamily                 Empididae

F.                                  Empididae – Dance flies , ETC

Suborder                      Cyclorrhapha (Brachycera in part)

Division Aschiza – Cyclorrhapha   without a frontal suture

Superfamily                  Lonchopteroidea

F.                                   Lonchopteridae

Superfamily                  Phoroidea

F.                                   Phoridae – humpback flies , ETC

Superfamily                  Syrphoidea

F.                                   Syrphidae –Syrphidflies or flower flies , ETC

Division Schizophora – Muscoid flies

Section Acalyptrate – Acalyptrate Muscoid flies

خانواده  (Gossa,er- Winged butterflies) – Lycaenidae

مرفولوژی:

پروانه های کوچکی هستند، بالها برنگهای مختلف بدن باریک، شاخکها دارای حلقه های سفید، در اطراف چشمها نیز حاشیه سفید دارند .رگبال شعاعی در بال جلو 3 یا 4 شاخه است و M1 از محل زاویه جلوئی سلول قاعده ای منشأ می گیرد ، در بالهای عقب رگبالهای بازوئی (Humeral vein) وجود ندارند.

پاهای جلو در ماده ها وضعیت طبیعی داشته ولی در نرها کوتاهتر بوده و فاقد ناخن هستند. لاروهای این پروانه ها مسطح بوده و حلزون شکل هستند، بیشتر آنها عسلک ترشح می کنند و باعث جلب مورچه ها می شوندف بعضی از آنها در لانه مورچه ها زندگی می کنند. شفیره آنها صاف و بوسیله رشته ای ابریشمی به اشیاء اطراف می چسبند. حشرات کامل آنها خیلی سریع پرواز می کنند.

بیولوژی:

لاروها معمولاً گوشتخوار و شکاری بوده و از مورچه ها، شته ها و شپشکها تغذیه
می کنند.

Lycaena spp گونه های مختلف‌ان برنگهای متفاوت بوده و در باغات و مزارع دیده می شوند.

خانواده (Whites, Sulphurs and orange Tips)- Pieridae

مرفولوژی:

پروانه هایی به اندازه متوسط یا کوچک، معمولاً سفید یا زرد یا نارنجی هستند که دارای لکه های سیاه روی بال های آنهاست. رگبال شعاعی در بالهای جلو 3 یا 4 شاخه هستند(بندرت 5 شاخه ای) ، پاهای جلو کاملاً رشد یافته و ناخنها دو شاخه (bifid) هستند. لاروها برنگ سبز و از موهای کوتاه پوشیده شده است.

بیولوژی:

گونه های این خانواده به سه دسته تقسیم می شوند:

1-سفیده ها Whites – برنگ سفید هستند و دارای لکه های سیاه روی بالها می باشند. مثل pieris rapae- سفیده شلقم ،  pieris brassicaa- سفیده کلم

در این گونه ها لارو خسارت زیادی به کلم و گیاهان مشابه آن وارد می سازد.

2-پروانه های نارنجی یا زرد (Sulfurs or yellows)- برنگ زرد یا نارنجی هستند و روی بالها لکه های سیاه دارند، ندرتاً سفید هستند و روی بالهای آن لکه های سیاه دیده می شود. مثل Colias spp- لارو آن از شبدر و یونجه و گیاهان مشابه تغذیه می کند و خسارت زیادی می زنند.

3-نک بال نارنجی ها Orange- tips- پروانه های کوچک و سفیدی هستند که دارای لکه های تیره رنگ روی بالها هستند. در زیر بالها لکه های سبز رنگ دیده می شود ضمناً نوک بالهای جلو نیز زرد یا نارنجی هستند. لارو این گونه ها از گیاهان خانواده چلیپائیان (Cruciferous plants) تغذیه می کنند.

بنابراین لارو اکثر آنها گیاهخوار بوده و بعضی از گونه ها از افات مهم کشاورزی محسوب می شوند. چند نسلی بوده و زمستان گذرانی بصورت شفیره است.

تیره (Swallowtails) – Papilionidae

مرفولوژی:

پروانه های نسبتاً بزرگ بالهای عقبی در قسمت عقب بصورت زائده باریک و طویل، بالها معمولاً برنگ سیاه با نقوش زرد رنگ ، در بالهای عقب فقط دارای یک عدد رگبال عقبی (Amalvein) بوده و در بال جلو Cu چهار شاخه بنظر می رسد، لارو معمولاً لخت، و در پشت پیش قفس سینه مجهز به زائده زرد و چنگال مانند بنام Osmeterum می باشد که در حقیقت یک غده عطری مخصوصی است و بوی نامطبوعی تولید می کند و نقش دفاعی دارد.

بیولوژی:

لارو برگخوار، و روی درختان میوه و گیاهان علفی، شفیره بوسیله یک رشته ابریشمی که بصورت کمربندی دور آن کشیده شده است به تکیه گاه خود متصل می شود. زمستان را بصورت شفیره می گذارند.

Papilio spp- لارو بعضی از گونه ها از برگ درختان مرکبات، گیلاس درختان غیر مثمر و گونه های دیگر از برگ هویچ، جعفری و گیاهان مشابه تغذیه می کنند.

آفت کرم خوشه خوار انگور
مهمترین آفات مرکبات
ادامه آفات خرما
آفات مهم خرما
سوسک برگ خوار نارون
کرم خوشه خوار انگور
سوسک برگخوار چلیپائیان یا سوسک منداب
شته سبز و شته خال دار گردو
کنه تاولی گلابی :
شته سبز هلو :
سپر دار وا وی سیب
شته سبز سیب
[عناوین آرشیوشده]